आनंदाचा अमृतानुभव

 नुकताच “कट्यार काळजात घुसली” हा चित्रपट पाहिला.  दोन दिवस झाले तरी अजून त्याची मोहिनी उतरत नाही. काही काही प्रसंग, अनुभव वा घटना अशा असतात कि त्यांचा अविष्कार हा आपल्या कित्येक शुभंकर संचितांचा प्रसाद असतो. त्यातलाच हा चित्रपट…..

 कालप्रवाहा बरोबर लयाला गेलेल्या मराठी संगित रंगभूमीला पुनरुज्जिवित करण्याचा प्रयत्न अलिकडे होतोय. “कट्यार……“ ची निर्मितीचा त्याला मोठा हातभार लागणार आहे.

मूळ नाटकाच्या सौंदर्याला कुठलाही ओरखडा न जाऊ देता नितांतसुंदर चित्रपट बनवणे अवघड. त्यातून मूळ नाटक हे दारव्हेकर-अभिषेकी-वसंतराव देशपांडे ह्या हिमालयाएवढ्या कलावंतांनी ज्या प्रचंड उंचीवर नेऊन ठेवले आहे, त्यासमोर तोडीस तोड कलाकृती निर्माण करायची हे साधे आव्हान नव्हे! मात्र सुबोध भावेंनी अत्यंत लीलया ते पेललंय!

 अभिजात हिंदुस्थानी शास्त्रीय संगित आणि घराण्यांची गायकी हा ह्या “कट्यार……“ चा आत्मा. मूळ नाटकातली “घेई छंद…”, “तेजोनिधी लोहगोल” , “सुरत पियाकी” , “लागी करजवा” यासारखी पदे ज्या ताकदीने वसंतराव-अभिषेकींनी गायलीत त्याच ताकदीने आणि पुन्हा चित्रपट-माध्यमाच्या मर्यादा पाळून शंकर महादेवन, महेश काळे, राहुल देशपांडे ह्या कलाकारांनी गायलीत. नाटकात नसलेलं कथानक आणि  त्या अनुषंगाने येणारी नवी गाणी इतके दर्जेदार अन बेमालूम एकजीव झालेत की ते सारे मूळ कलाकृतीचाच भाग वाटावे…. पूर्वसुरींच्या भरजरी पैठणीला ठिगळ लावावे अथवा आचार्य अत्र्यांच्या भाषेत म्हणायचे तर दारव्हेकर- अभिषेकी- वसंतराव देशपांडे ह्यांच्या ताजमहालाला सुबोध आणि मंडळींनी स्वतःच्या विटा  लावाव्यात असं अजिबात झालेलं नाही. तर त्याच संगमरवराने आणि त्याच कलाकुसरीने हा ताजमहाल वाढवलाय….

जी गोष्ट जुन्या पदांची तीच नव्याने बनवलेल्या गीतांची. “ दिलकी तपिश” , “यार इलाही” ,” शिव भोला”  वगैरे गाणी आणि अरिजितसिंग सारख्या नव्या पिढितल्या गायकांची अदाकारी केवळ विलक्षण…..

 दिग्दर्शन, अभिनय,छायाचित्रण,लोकेशन्स,स्पेशल इफेक्टस….. अप्रतिम!! शंकर महादेवनचा अभिनेता म्हणून पदार्पणाचा सिनेमा. पण त्याने लाजवाब काम केलंय. पंडितजींचा अश्रापपणा त्याच्या मुळातल्याच निरागस चेहेर्‍यातून सुंदर व्यक्त झालाय. सुबोध भावेने सदाशिव अप्रतिम रंगवलाय. अमृता खानविलकर, मृण्मयी देशपांडे,साक्षी तन्वर ह्यांनी “ अभिनेत्री” पदाला योग्य न्याय दिलाय. …..  आणि “खांसाहेब”…….. सचिनचा खांसाहेब हा अष्टदिशांनी कुठल्याही कोनातून पाहिला तरी जातीवंत खांसाहेबच वाटतो. सचिनची जीभ तर बोलतेच, डोळेही बोलतात……..पण चेहेर्‍यावरची रेष-न-रेष बोलते, दाढीचा एकेक केसही बोलतो एवढी समरसून भूमिका त्यांनी साकारलीय. जणू भूमिका जगलेत.  आपल्या आयुष्यभराच्या कलासाधनेचं कसब एखाद्या भूमिकेसाठी पणाला लावावं आणि तिचं सोनं करावं असं भाग्य थोड्या कलावंतांना लाभतं.  ते याठिकाणी सचिनना लाभलंय. आपला आवाज, अभिनय, संवादफेक, उर्दूवरचं प्रभुत्व, देहबोली सर्वासर्वांच सोनं केलंय……

कुणा तृषार्ताची तहान भागवण्यासाठी कृष्णमेघांनी जलधारांचा वर्षाव करावा  अन त्याच्या शरीर-मनाला चिंब भिजवून टाकावं तसे अभिनय, अभिजात संगित यांच्या अमृत धारांनी आपण नखशिखांत भिजून तृप्त होतो…. त्या आनंदवर्षावाच्या धारा आपल्या डोळ्यांमधूनही कधी वाहू लागतात ,कळतही नाही…….

They say, “great men think alike!” It’s quite alright because values never change wrt time,space & ideologies. Narendra Modi’s ‘make in India” theme & campaign needs to be looked upon in the perspective of the “ Swadeshi” campaign that was launched during the freedom struggle. Lokamanya Tilak, Veer Sawarkar , Mahatma Gandhi & many more had insisted upon use of the indigenously made commodities in those times.

The reason is simple enough to understand.  The drain-out of Indian wealth would be arrested. The money would remain within the country itself for recirculation & re-investment. The prosperity cycle would continue & nation would excel. Moreover, employment opportunities would be created, bringing social welfare & peace & reduction in poverty.

But all this is only possible if the product or service created here competes the global challengers in cost, quality & ‘in- time delivery’ aspects. The real challenge comes in here. Because if this is to be achieved, we Indians have to do a lot of hard-work beginning from the makeover of our mindsets. Barring a few exceptions, not many of the common Indian employees possess industriousness in true sense.  

We love to enjoy holidays every now & then. Also, it’s a matter of investigation that out of 8 hours of our duty everyday, how much do we really contribute effectively. How much time we spend or waste in chatting  ,commenting, fighting ,doing non-value adding activities & doing such nonsense non-productive activities? Do we really deploy or utilize manpower that’s just enough for the task or do we field excess manpower which manifests “1 performer- 4 onlookers” scene? This all bears great deal of impact on the final product or service we render, in some or the other dimension of cost, quality or in-time delivery, that ultimately leads to disqualify us from the competition on the global arena ….

That’s why, if “Swadesi” or “Make in India” has to succeed, then it has to be seen in wider perspective & needs to be embraced with comprehensive transformation. Many of the fellow Indians had to give up clumsy & lethargic approach towards what they do.. .….  Because, we are occasional  & subjective patriots. We are overwhelmed with patriotism till it doesn’t affect our own interests. The moment it calls for a little sacrifice, then there is a problem. The common man supports swadeshi when he is a seller, but as soon as the same gentleman becomes a customer, he prefers cheaper Chinese product to the costlier Indian product!

If any campaign has to become a grand success, introspection is a must. Introspection, determination, transformation & sacrifice are the basic building blocks for any dream to come true……!!